ใจ ช่วยเล่าในวันที่ 4 5 6 ตุลา อยู่ที่ไหนและเห็นอะไร
วิสุทธ ตอนนี้ทำธุรกิจส่วนตัว งานเกี่ยวกับด้านวิศวกรรม ผมชื่อวิสุทธ ตันติสุนทร สมัยปี 2519 เรียนที่คณะวิศวกรรมศาสตร์จุฬา อยู่ปีที่ 2 ทำงานในส่วนหาทุนของ จ.ฬ.ป.ช. (พรรคจุฬาประชาชน) และ ส.จ.ม. (สโมสรนิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย) ตอนเหตุการณ์วันที่ 4 ผมอยู่ในส่วนรักษาความปลอดภัยเพราะว่าตั้งแต่เหตุการณ์ตอนที่ประภาสเข้ามา ตอนนั้นมีการจัดหน้าที่กันเพื่อช่วยในงานม็อบ ผมอยู่ในส่วนรักษาความปลอดภัย พอถนอมเข้ามาผมก็อยู่ในส่วนนี้ด้วย ตั้งแต่วันที่ 4 อยู่ในธรรมศาสตร์มาตลอด ไป-กลับ อาบน้ำเปลี่ยนเสื้อผ้าบ้าง จนวันที่ 5
ใจ ในวันที่ 4 นี้เห็นการเล่นละครไหม
วิสุทธ ไม่เห็น ผมไม่ได้เห็นละคร มาได้ข่าวเรื่องละครวันที่ 5 แล้ว หนังสือพิมพ์ลง ตอนนั้นยังไม่ได้คิดว่าจะมีเหตุการณ์รุนแรงอะไร
ใจ เวลาได้ข่าวจากหนังสือพิมพ์มีความรู้สึกอย่างไร คิดว่าหนังสือพิมพ์ลงข่าวถูกต้องหรือไม่
วิสุทธ ตอนนั้นคิดว่าเป็นการบิดเบือนเพราะว่าในสมัยนั้นมียานเกราะที่มีส่วนบิดเบือนอยู่แล้ว หนังสือพิมพ์ก็รู้กันว่ามีฉบับไหนที่บิดเบือนอยู่ ซึ่งถ้าจำไม่ผิดหนังสือพิมพ์ฉบับนั้นก็ลงข่าวผิด ๆ มาตลอดเหมือนกัน
ใจ หนังสือพิมพ์อะไร
วิสุทธ ผมจำชื่อไม่ได้แล้ว ชื่ออะไรเอ่ย
ใจ ไม่เป็นไร วันที่ 5 ทำหน้าที่รักษาความปลอดภัยอยู่ที่ธรรมศาสตร์ อยู่ตรงส่วนไหนของธรรมศาสตร์
วิสุทธ อยู่ตรงด้านตึกบัญชี เพราะในส่วนของจุฬาจะรักษาทางด้านนั้น จะอยู่ที่ตึกบัญชีตลอด ตั้งแต่บ่ายวันที่ 5 มาถึงตอนกลางคืน
ใจ ตอนนั้นคุณมีปืนไหม
วิสุทธ ไม่มีครับ
ใจ เราทราบว่าหน่วยรักษาความปลอดภัยหลายคนมีปืน ผมอยากทราบว่าคนอื่นที่รักษาความปลอดภัยมีปืน
วิสุทธ รู้ครับ
ใจ มีปืนประเภทไหน
วิสุทธ สมัยนั้นผมจำไม่ค่อยได้ว่าเป็นปืนอะไรบ้าง ถ้าจำไม่ผิดเป็นปืนขนาดเล็ก เพราะสมัยก่อนเราก็ไม่คุ้นกับปืน แต่ที่จำได้ไม่ใช่เป็นปืน 9 ม.ม. 11 ม.ม. คงไม่ใช่แน่
ใจ พอจะประเมินได้ไหมว่าหน่วยรักษาความปลอดภัยในธรรมศาสตร์มีปืนทั้งหมดกี่กระบอก
วิสุทธ ในส่วนนั้นประเมินลำบาก เท่าที่ทราบแค่คนเดียวหรือ 2 คนเท่านั้น ที่ตึกบัญชีจำไม่ได้เหมือนกันว่ามีใครบ้าง แต่ในส่วนจุฬาจำได้ว่าคนหรือสองคนที่มีปืน
สุธาชัย ในจุฬาฯ มีหลายคนไหมที่ไปทำหน้าที่รักษาความปลอดภัย
วิสุทธ ประมาณ 10 คนได้อยู่ในด้านตึกบัญชี และก็สับเปลี่ยนกันไป บางคนกลับไปอาบน้ำเปลี่ยนเสื้อผ้าแล้วกลับมาใหม่ เวียน ๆ กันไป
ใจ หน่วยรักษาความปลอดภัยมีนโยบายเรื่องการใช้ปืนไหม
วิสุทธ ไม่มี เพียงแต่ว่าบางคนอาจจะติดตัวมาเพราะเห็นว่าสถานการณ์ไม่ค่อยดีนัก พกติดตัวมาเป็นการป้องกันตัวมากกว่า เพราะเหตุการณ์ที่ผ่านมามีการทำร้ายกันตลอด เช่น การแขวนคอ ทำให้คนต้องระมัดระวังตัวมากขึ้น
สุธาชัย แล้วทำไมคุณวิสุทธมาเป็นหน่วยรักษาความปลอดภัยแล้วไม่พกปืนมาคิดว่าถ้าเกิดเหตุการณ์จะรักษาได้อย่างไร ไม่ทราบว่าในความคิดว่าจะทำอย่างไร
วิสุทธ ในความคิดคิดว่าคือป้องกันคนที่อยู่ข้างในมากกว่าที่จะไปสู้รบปรบมือกับคนอื่น ป้องกันคนในนี้มากกว่า ถึงแม้มีปืน ก็คงทำอะไรไม่ได้ ถ้าทหารเข้ามาก็ทำอะไรไม่ได้เหมือนกัน
ใจ รู้จักคุณวิชิตชัย อมรกุลไหม ช่วยเล่าเกี่ยวกับคุณวิชัยหน่อยว่าเริ่มรู้จักเมื่อไร
วิสุทธ เริ่มรู้จักตั้งแต่มาทำงานรักษาความปลอดภัยด้วยกัน ก็คือรู้ว่าอยู่ที่รัฐศาสตร์
ใจ เขาเป็นคนอย่างไร
วิสุทธ ก็ไม่ได้สนิทมากตอนนั้น แต่เท่าที่คบนิสัยก็ดี ใช้ได้ เราดูตามหน้าที่ที่เราทำอยู่ตอนนั้น ก็บอกนิสัยคงลำบากเหมือนกัน แต่เท่าที่คบตอนนั้นมันก็โอเค
ใจ วันที่ 5 เขาประจำการณ์ที่ธรรมศาสตร์หรือเปล่า
วิสุทธ อยู่ครับ อยู่ที่ธรรมศาสตร์
ใจ คุณก็ประจำการณ์อยู่ที่ตึกบัญชีตั้งแต่บ่ายวันที่ 5 ช่วยเล่าต่อไปว่าเห็นอะไรบ้าง
วิสุทธ ตอนบ่ายวันที่ 5 ไม่มีเหตุการณ์อะไร เมื่อหนังสือพิมพ์ลงข่าว ผมจำไม่ได้ว่าเห็นหนังสือพิมพ์หรือเปล่า แต่ได้ข่าวจากวิทยุมากกว่าตอนนั้น และม็อบยังคงมีต่อไปในธรรมศาสตร์ ตอนเช้ามืดวันที่ 6 ถึงเกิดเรื่องขึ้นมา ตอนที่รู้ว่ามีเรื่องคือ ตอนที่ได้ยินเสียงระเบิดลูกหนึ่งดังขึ้นตรงหน้าเวที ตอนแรกเราก็ไม่รู้ว่าอะไร ตอนหลังถึงรู้เพราะมีคนบอกว่าเป็น M79
ใจ ตั้งแต่บ่ายถึงเช้ามืดคุณอยู่ที่ไหนในธรรมศาสตร์
วิสุทธ อยู่ใต้ตึกบัญชีมาตลอด
ใจ ตรงนั้นตั้งแต่บ่ายถึงเช้ามืดเห็นเหตุการณ์รุนแรงอะไรไหม
วิสุทธ ยังไม่มี ก่อนหน้าที่ได้ยินเสียงระบิดยังไม่มีเหตุการณ์รุนแรงอะไร
ใจ แล้วได้ยินเสียงปืนบ้างไหม
วิสุทธ หลังจากได้ยินเสียงระเบิด แล้วได้ยินเสียงปืน
ใจ แต่ก่อนหน้านั้นไม่ได้ยิน
วิสุทธ ไม่ได้ยิน
ใจ เชิญเล่าต่อ
วิสุทธ หลังจากที่มีระเบิดหน้าเวทีเกิดขึ้นแล้วก็มี เนื่องจากตรงใต้ตึกบัญชีจะมองเห็นวัดมหาธาตุ ก็มีคนจำนวนหนึ่งปีนไปบนวัดมหาธาตุแล้วยิงมาใต้ตึกบัญชี
ใจ คุณเห็นคนยิงจากวัดมหาธาตุ พวกนี้เป็นคนที่แต่งเครื่องแบบหรือไม่แต่งเครื่องแบบ
วิสุทธ สังเกตไม่ทันครับ เพราะหลบอย่างเดียว คือเห็นอยู่บนหลังคาวัดและมีคนยิงลงมา เราก็หลบอย่างเดียวแล้วตอนนั้น
ใจ ยิงจากหลังคาวัด ปีนขึ้นไปบนหลังคาวัด ลักษณะการยิงยิงเป็นนัดหรือยิงเป็นพรวด
วิสุทธ เท่าที่จำได้เป็นปืนสั้นมากกว่าที่ยิงลงมาทีละนัด
ใจ และตอนนั้นมีใครได้รับบาดเจ็บไหม
วิสุทธ ตอนนั้นรู้สึกว่าไม่มี เพราะเราต่างคนต่างหลบแล้วตอนนั้น ในตอนนั้นเราหลบกระสุนทางด้านวัดมหาธาตุ แต่ไป ๆ มา ๆ มีบุกมาทางด้านประตูหอเล็กอีก
ใจ ตอนที่ลูกระเบิดลงนี่บอกว่าเป็นตอนเช้ามืดใช่ไหม ประเมินเวลาได้ไหม
วิสุทธ หลายปีจำลำบากเหมือนกัน รู้สึกว่าประมาณตี 5 ไม่แน่ใจ ฟ้ายังไม่สว่างดี
ใจ การยิงจากหลังคาวัดมหาธาตุนี่เกิดขึ้นหลังจากนั้นไม่นาน
วิสุทธ หลังจากนั้นไม่นาน
ใจ ยังมืดอยู่
วิสุทธ ก็กำลังพอสว่าง พอเห็นแล้ว จำเวลาไม่ได้แน่นอน ดูแต่ว่ามันสว่างแล้ว
ใจ เพราะฉะนั้นหลังจากที่ลูกระเบิดลง ที่ยังมืด ๆ อยู่ หลังจากที่เห็นการยิงจากที่หลังคา
วิสุทธ ฟ้าเริ่มสว่างแล้ว หลังจากนั้นมีการบุกเข้ามาทางประตูหอเล็ก
ใจ ช่วยเล่าว่าเห็นการบุกเข้ามาในลักษณะอย่างไร ใครเข้ามา แต่งชุดอะไรบ้าง ถืออะไร
วิสุทธ เท่าที่เห็นถือปืนแน่ เท่านที่เห็นและยิงเข้ามาก่อน
ใจ ปืนแบบไหน
วิสุทธ ผมจำไม่ค่อยได้เพราะหลบกันอย่างเดียวตอนนั้น
ใจ ปืนยาวหรือปืนสั้น
วิสุทธ เป็นปืนยาวแล้วเราก็ต้องหลบ เพราะไม่สามารถไปดูอะไรได้หลบอย่างเดียว เราก็พยายามหลบโดยถอยหลังเข้ามาใต้ตึกบัญชี ตึกมีลักษณะยาวเราก็หลบโดยถอยเข้ามา
ใจ เวลาเขาบุกมาพอเห็นชุดเขาไหมว่าแต่งชุดอะไร พลเรือนหรือเป็นฝ่ายรัฐ
วิสุทธ ไม่ใช่พลเรือนแน่
ใจ แต่งเครื่องแบบ
วิสุทธ แต่งเครื่องแบบ
ใจ คิดว่าเป็นตำรวจ
วิสุทธ คิดว่าเป็นตำรวจ แต่ไม่ยืนยัน แต่แต่งเครื่องแบบแน่ ไม่ใช่เป็นพลเรือน
ใจ แต่งเครื่องแบบถือปืนยาว มีถือธงไหม
วิสุทธ ผมว่าไม่มีนะ ถ้าจำไม่ผิด
ใจ แล้วมีรถเมล์ รถอะไรไหม
วิสุทธ ไม่มี เพียงแต่เป็นกำลังส่วนหนึ่งที่บุกเข้ามา เราก็เลยต้องถอยเพราะไม่มีอะไรที่ผิดสังเกตมาก
ใจ เวลาที่เขาบุกทางหอเล็ก เขายิงไหม
วิสุทธ ยิงครับ
ใจ ลักษณะของเสียงปืนเป็นอย่างไร ยิงทีละนัดหรือเป็นพรวด
วิสุทธ จำไม่ได้ ตอนนั้นค่อนข้างอลหม่านมากเนื่องจากทางด้านวัดก็มี กำแพงทางด้านวัด ด้านข้าง ๆ ทางหอเล็กก็มีมาทางด้านหน้า คือต้องระวังทั้งสองด้าน พยายามต้อนคนหลบเข้ามา เพราะตอนนั้นไม่มีอะไรสังเกตมาก หน้าที่ของพวกรักษาความปลอดภัยคือ ต้อนคนเข้ามา หลบในที่ปลอดภัยให้ได้
ใจ ต้อนคนไปที่ไหน
วิสุทธ เข้ามาในห้อง ๆ หนึ่ง ตอนนั้นมีห้องอยู่ห้องหนึ่ง ตอนนี้ผมไม่แน่ใจว่ายังมีอยู่หรือเปล่า เป็นห้องมีกระจก ตรงตึกบัญชีมีห้องอยู่ตรงกลางตึกชั้นล่าง มีกระจกด้านหลังก็เป็นกระจกเหมือนกันถ้าจำไม่ผิด เราก็เลยถอยไปอยู่ในห้องนั้นทั้งหมดเลยใต้ตึกบัญชี
ใจ แล้วอะไรเกิดขึ้น
วิสุทธ ตอนที่ถอยเข้ามาแล้ว เราก็หลบกันอยู่ในนั้น แล้วมีปืนยิงเข้ามาด้านสนามบอล ที่รู้ว่ายิงมาจากสนามบอล เพราะว่ากระจกบัญชีด้านหน้าบัญชีมันตกลงมาแตก มีกระสุนห่าเข้ามาเหนือทางที่หลบอยู่นั้น มีกระสุนเข้ามา
ใจ เป็นการยิงแบบไหน
วิสุทธ คราวนี้เป็นชุดแล้ว ไม่ใช่ปืนสั้นแล้ว หลังจากนั้นไม่นานก็มีคนในเครื่องแบบชุดหนึ่ง เดินเลียบกำแพงเข้ามากำแพงทางวัดมหาธาตุตรงข้างตึกบัญชี ทหารส่วนหนึ่ง ในเครื่องแบบชุดหนึ่งเลียบกำแพงเข้ามาตรงวัดมหาธาตุใต้ตึกบัญชี ไม่รู้ว่าทหารหรือตำรวจที่บุกมาทางด้านหน้านี่ที่บุกมาทางหอเล็ก เขาก็เดินเข้ามาในห้องนี้
ใจ เขาเดินมาทางด้านหลังตึกบัญชี
วิสุทธ ครับ เดินเลียบกำแพงเข้ามา
ใจ แล้วเข้ามาในห้องที่คุณอยู่
วิสุทธ เข้ามาดูในห้องที่ผมอยู่
ใจ แต่เครื่องแบบชนิดไหน สีอะไร
วิสุทธ จำไม่ได้ว่าเครื่องแบบสีอะไร
ใจ เป็นทหารหรือตำรวจ
วิสุทธ ไม่แน่ใจ
ใจ ใส่หมวกเหล็กหรือหมวกเบเล่ห์
วิสุทธ จำไม่ได้เหมือนกัน
ใจ ถือปืน ปืนแบบไหน
วิสุทธ ปืนยาว เท่าที่จำได้คือ พอเขาเข้ามาถึงหันปากกระบอกปืนมาที่พื้นห้องเลย บางคนก็นอนหมอบอยู่ในนั้นหลายคน
ใจ หลังจากนั้นเกิดอะไรขึ้น
วิสุทธ ต้อนพวกเราออกไป เราก็ไม่กล้าออก เพราะเราเห็นด้านหน้ามีการยิงเข้ามาอยู่ ก้ไม่กล้าออกมา เขาก็ต้อนให้เราออก พอเราออกไปถึงก็ให้นอนหมอบที่สนามบอล ให้ถอดเสื้อและให้นอนที่สนามบอล
ใจ ผู้หญิงต้องถอดเสื้อไหม
วิสุทธ ถอดเสื้อด้วย เหลือชุดชั้นใน
ใจ หลังจากนั้นเกิดอะไรขึ้น
วิสุทธ ภาพเท่าที่ยังติดตาอยู่ขณะนี้ คือ ตอนที่นอนหมอบอยู่ที่สนามบอลนี่ เรามีคนอีกส่วนหนึ่งอยู่ที่แท้งค์น้ำ อยู่ทางด้านตึกโดมกับตึกบัญชีตรงหัวมุมพอดี มีคนส่วนหนึ่งหลบอยู่ที่แท้งค์น้ำ ทางเจ้าหน้าที่เรียกให้คนพวกนี้ออกมา ก็คงกล้า ๆ กลัว ๆ ก็วิ่งออกมาส่วนหนึ่ง พอวิ่งมาถึงโดนยิงสวนไปคนก็ล้มลง
ใจ เจ้าหน้าที่เรียกลงมาให้มอบตัว พอลงมามอบตัวก็ถูกยิง
วิสุทธ ก็วิ่งจากแทงค์น้ำมาที่สนาม มีเจ้าหน้าที่ส่วนหนึ่งยิงสวนไปทางนั้น ผมก็คิดว่าน่าจะมีคนตายส่วนหนึ่งทางนั้น
ใจ ขณะที่เจ้าหน้าที่ยิงปืนสวน มีเจ้าหน้าที่ไปห้ามไหมว่า หยุดยิง หยุดยิง
วิสุทธ ไม่แน่ใจครับตรงนั้น
ใจ ได้ยินไหม
วิสุทธ จำไม่ได้ว่า ได้ยินไหม ไม่แน่ใจว่ามีการห้ามหรือเปล่า
ใจ เจ้าหน้าที่ที่เรียกให้ลงมาจากแท้งค์น้ำนี่เป็นหน่วยไหน ทราบไหม
วิสุทธ ไม่ทราบ เพราะตอนนั้นเขาบังคับให้นอนหมอบก้มหน้า พอดีเรามองไปพอดี นอนอยู่นาน ก็มองโน่น มองนี่บ้าง โดนเตะปากไปหนึ่งที ต้องนอนอมเลือดอยู่
ใจ คุณโดนเตะปาก เพราะอะไร
วิสุทธ เพราะเงยหน้าขึ้นมามอง
ใจ คิดว่าใครเตะ
วิสุทธ ไม่รู้ แต่เป็นรองเท้าบู๊ทแน่ๆ
ใจ รองเท้าบู๊ทของเจ้าหน้าที่รัฐ
สุธาชัย ทรัพย์สิน
วิสุทธ ทรัพย์สินโดนตอนที่ออกจากธรรมศาสตร์ไปแล้ว ไปติดอยู่ที่บางเขน เดินลงจากรถแล้วเดินเข้าคุกบางเขน ตำรวจก็ตั้งแถวรับ 2 ข้าง ผมมีปากกาครอสอยู่ในกระเป๋าก็โดนดึงไป ระหว่างที่เดินจากรถไปที่คุก ตำรวจก็มีทักทายด้วยการซ้อมตลอดทาง ตุบตับไปตลอดทาง
ใจ ก่อนที่จะถึงบางเขน ตอนที่ยังนอนอยู่ที่สนามฟุตบอล เห็นอะไรอีกไหม
วิสุทธ ตอนที่ผมนึกออกคือ ตอนที่ยิงคนที่อยู่แท้งค์น้ำ
สุธาชัย เห็นศพคนที่เสียชีวิตบ้างไหม
วิสุทธ ตอนนี้นึกลำบากเพราะหลายปีมากแล้ว
ใจ ตอนที่นอนอยู่ที่สนามฟุตบอลมีเจ้าหน้าที่ยิงปืนข้ามหัวคุณไหม
วิสุทธ มีครับ ยิงใส่กระจกตึกบัญชี
ใจ ข้ามหัวคุณเลย
วิสุทธ เพราะเรานอนหมอบอยู่ ต้องข้ามหัวเราแน่
ใจ ถ้าคุณยืนขึ้นก็มีสิทธิ์ถูกยิงไปแล้ว
วิสุทธ ก็มีสิทธิ์
ใจ หลังจากนอนอยู่ตรงนั้น แล้วเห็นเหตุการณ์อะไรเกิดขึ้นอีก
วิสุทธ หลังจากนั้นถูกต้อนขึ้นรถ ผมจำไม่ได้ว่ากี่โมง เพราะวันนั้นเรื่องเวลาไม่รู้เลย เพราะผมจำได้ว่าไม่ได้ใส่นาฬิกาด้วย
ใจ แดดร้อนไหม
วิสุทธ ร้อน คือโดนเตะปากแล้วเลือดไหลไม่หยุด นอนอมเลือดอยู่ตรงนั้น แล้วแดดร้อนด้วย
ใจ ตอนที่ถูกต้อนขึ้นรถเห็นเจ้าหน้าที่ตำรวจใช้มารยาทแบบไหนในการต้อน
วิสุทธ มารยาทก็เหมือนใช้กับนักโทษทั่วไป ไม่สุภาพนัก ทุบบ้าง อะไรบ้าง ถูกด่าก็มี
ใจ แล้วคนที่มีบทบาทในการต้อนคนขึ้นรถ ใส่เครื่องแบบหมดไหม
วิสุทธ ใส่เครื่องแบบหมด
ใจ สีอะไร จำได้ไหม
วิสุทธ จำไม่ได้ มีทั้งเครื่องแบบและนอกเครื่องแบบ นอกเครื่องแบบนี่ผมไม่แน่ใจว่าเป็นพลเรือนหรือตำรวจนอกเครื่องแบบ
ใจ เห็นลูกเสือชาวบ้านไหม
วิสุทธ ผมว่าเห็นตอนที่ระหว่างที่ออกจากธรรมศาสตร์ แต่ในธรรมศาสตร์ผมไม่เห็นลูกเสือชาวบ้าน
ใจ มีเหตุการณ์อะไรที่ประทับใจตอนที่ถูกต้อนขึ้นรถและนั่งรถออกไปจนถึงบางเขนไหม ที่อยากจะเล่า
วิสุทธ อาจารย์ใช้คำว่าประทับใจ ไม่มีอะไรประทับใจเลย
ใจ อาจจะใช้คำผิดนะครับ
วิสุทธ ระหว่างทางนั้นก็ไม่มีอะไร แต่กังวลว่าจะถูกนำไปไหน เพราะเราก็ไม่แน่ใจแล้วว่าสถานการณ์ตอนนั้นเป็นอย่างไรแล้ว โอ เค รู้แต่ว่ารอดจากตึกบัญชีมาได้ ที่เขายิงระดมใส่ตึกบัญชี เรารอดตายมาได้ แต่ไม่รู้ว่าจะไปตายตรงไหน จะตายหรือเปล่าไม่รู้ ชักไม่แน่ใจว่าเขาจะเอาเราไปไหน
ใจ พอถึงบางเขนรู้สึกว่าในเรื่องของห้องขัง ในเรื่องของน้ำ ข้าว เขาเตรียมไว้ล่วงหน้าบ้างไหม
วิสุทธ คงไม่ได้เตรียมเพราะว่า ผมจำได้วันนั้น เนื่องจากเหตุการณ์เกิดตอนเช้า ข้าวเช้าไม่ได้ทาน มาทานมื้อเย็นมื้อเดียว ตอนที่อยู่ในคุกแล้ว
ใจ เป็นข้าวประเภทไหน
วิสุทธ ถ้านึกถึงตอนนี้จำได้เลย เป็นข้าวประเภทไข่ต้มที่อร่อยที่สุด เพราะไม่ได้ทานข้าวตลอดทั้งคืนมา มาทานเอามื้อเย็น
ใจ มีน้ำกินไหม
วิสุทธ มีน้ำกิน ในห้องอยู่ประมาณอัด ได้แต่นั่งนอนไม่ได้
สุธาชัย ขณะที่อยู่ที่ตึกบัญชี เห็นหน่วยพยาบาลของนักศึกษาไหม ที่ตั้งอยู่ที่นั่น
วิสุทธ ตอนเกิดเหตุการณ์หรือ ไม่เห็น
สุธาชัย ที่อยู่ที่ตึกบัญชีที่เป็นหน่วยรักษาความปลอดภัย ทำอะไรอยู่ที่นั้น หรือนั่งฟังอภิปราย
วิสุทธ เราก็นั่งอยู่ใต้ตึก คอยดูรอบ ๆ เพราะหน่วยรักษาความปลอดภัยคอยดูรอบม็อบอยู่แล้ว ปะปนในม็อบส่วนหนึ่ง และคอยดูรอบม็อบส่วนหนึ่ง ผมจะอยู่ตรงรอบม็อบ
สุธาชัย ตอนที่ถูกต้อนออกมาจากตึกบัญชีเป็นกลุ่มแรก
วิสุทธ ตอนที่ออกไปที่สนามบอลมีคนนอนอยู่แล้ว ผมคิดว่าไม่ใช่กลุ่มแรก
สุธาชัย ที่ตึกบัญชีมีคนไปหลบอยู่ที่ตึกเยอะไหม
วิสุทธ มีหลายสิบคนที่ไปหลบที่ตึกบัญชี แต่บนตึกผมไม่รู้ เพราะถ้าจำไม่ผิด ตอนที่ผมออกจากข้างตึกมาแล้ว มีส่วนหนึ่งขึ้นไปบนตึกเพื่อค้นหา
ใจ ในวันที่ 6 มีเพื่อนของคุณวิสุทธเสียชีวิตไหม
วิสุทธ มีคุณวิชิตชัย
ใจ มีคนอื่นไหม
วิสุทธ คนอื่นไม่มี เพราะในส่วนของคุณจารุพงษ์ ผมไม่รู้จักเป็นส่วนตัว
ใจ คุณวิชิตชัยนี่เสียชีวิตอย่างไร
วิสุทธ ผมมาได้ข่าวตอนหลังมากกว่า เห็นรูปภาพที่หลังจากเหตุการณ์แล้ว
ใจ เห็นรูปอะไร
วิสุทธ ถ้าจำไม่ผิด ถูกเผา เพราะตอนนั้นเหตุกำลังชุลมุน คุณวิชิตชัยอยู่ด้านหน้าของตึกบัญชี
ใจ ใกล้ ๆ กับหอเล็ก
วิสุทธ ครับ ใกล้ๆ กับหอเล็ก ผมกับเพื่อนที่ถูกต้อนมาที่สนามบอล มีเพื่อนอีก 2 คนที่ถูกต้อนออกมาด้วยกัน นอกจากนั้นเป็นคนที่เราไม่รู้จัก อยู่ที่ใต้ตึกบัญชีเหมือนกัน
สุธาชัย ผมขอย้อนกลับไปถามถึงช่วงทำกิจกรรมในจุฬา อยากให้เล่าว่ามาทำกิจกรรมที่จุฬาได้อย่างไร และมาอยู่ตรงส่วนไหน งานที่ทำมีอะไรบ้าง
วิสุทธ เข้ามาทำตอนปี 1 ปี 18 ปี 18 มีความสนใจเรื่องกิจกรรมในมหาวิทยาลัย สนใจกิจกรรมทั่ว ๆ ไปมากกว่า กิจกรรมทางด้านเรื่องสังคมไม่ได้สนใจเลย ตอน ปี 1 สมัยนั้นก็ยังด่า ๆ เพื่อน ๆ ที่มาทำกิจกรรม เพราะว่ารู้สึกว่าเราสอบเอ็นทรานส์เข้ามาได้ แล้วมาใช้เงินภาษีของรัฐในการเรียนหนังสือ แต่คนส่วนหนึ่งกลับเอาเวลาไปทำงานอะไรก็ไม่รู้ ไม่เรียนให้เป็นเรื่องเป็นราว ตอนนั้นเราตั้งใจเรียนให้เป็นเรื่องเป็นราวกับเพื่อนสนิท เพื่อนสนิทไปทำกิจกรรมอยู่ในสภานิสิตของจุฬา ซึ่งสมัยนั้นเป็นสมัยที่ทางพรรคจุฬา-ประชาชนได้เป็นสภานิสิตค่อนข้างมาก ก็เลยเป็นความคิดของคนทำกิจกรรม ในปีถัดมาได้สโมสร ตอนปลายปี 1 ผมได้สนใจเพราะว่าได้ไปพุดคุยกับเพื่อนที่อยู่ในสโมสรนิสิตและมีเพื่อนสนิทอยู่ ไปพูดคุยจนกระทั่งได้ความคิดหลายๆอย่าง และที่ผ่านมาเราก็ได้อ่านหนังสือความคิดทางด้านสังคมมาบ้าง เป็นคนสนใจปัญหาสังคม พอปลายปี 1 เกิดเหตุการณ์ประท้วงฐานทัพอเมริกัน แล้วเพื่อนที่เรียนวิศวะคนหนึ่งที่เรียนด้วยกันก็ตายไปโดนระเบิดตรงหน้าสยามสแควร์ ชื่อนิพนธ์ เชษฐากุล
ใจ คุณไปร่วมการประท้วงครั้งนั้นด้วยหรือเปล่า
วิสุทธ ไม่ได้ไป
ใจ ได้ข่าวว่าเพื่อนไปและถูกระเบิดตาย
วิสุทธ ทำให้ผมหักเหมาพอสมควร เพราะเราคิดว่าเขาไม่น่าตาย ครั้งนั้นคิดว่าจะไปเหมือนกันแต่ถูกทางบ้านห้ามไว้ ไม่ให้ไป ถ้าไปคงเดินห่างกันไม่เท่าไร เพราะเราสนิทกัน ตอนสมัยที่อยู่วิศวเขาได้ที่ติดกับผม เวลาทำแล็ปก็ทำด้วยกันตลอด ถ้าเกิดว่าไปเดินขบวนครั้งนั้น ผมอาจโดนลูกหลงไปด้วยก็ได้ พอหลังจากเหตุการณ์ครั้งนั้น ผมก็ไปงานศพเขา หลังจากนั้นผมก็เข้ามาร่วมในการทำงานจุฬา – ประชาชนบ้าง
ใจ คิดว่าพรรคจุฬา – ประชาชนมีจุดยืนอย่างไรในสังคมไทย
วิสุทธ ตอนนั้นผมเองคงมองในแง่ความเป็นธรรมในสังคมมากกว่ามีความเป็นธรรมในสังคมหรือยัง แล้วในส่วนของพรรคจุฬา – ประชาชนพยายามเผยแพร่ความคิดและ…………….(ฟังไม่ถนัด) ให้กับนิสิต ให้มองปัญหาสังคม รวมทั้งปัญหาเรื่องฐานทัพก็เป็นประเด็นหนึ่งซึ่งเราเข้ามาแล้วเริ่มเห็นด้วยในเอกราชของประเทศ คือ เราเริ่มต้นจากจุดที่รักความเป็นธรรมมากกว่า หลังจากเหตุการณ์นั้นมาก็มีเรื่องการประท้วงของกรรมกร ชาวนา แล้วก็เหตุการณ์เรื่องของฮาร่าก็เข้าไปอยู่ในการประท้วงนั้นด้วยครั้งหรือ 2 ครั้ง ที่เข้าไปร่วมด้วย ก็เริ่มเห็นปัญหาทางสังคมมากขึ้น ความเดือดร้อนของคนมากขึ้น
ใจ ตอนนั้นคุณมีความคิดอย่างไรเกี่ยวกับแนวความคิดสังคมนิยม
วิสุทธ ตอนนั้นเนื่องจากผมได้อ่านหนังสือมาพอสมควรเกี่ยวกับทุนนิยม แต่ก็ไม่มากนัก แต่รู้สึกว่าเป็นอุดมการณ์ที่ดีในตอนนั้น
ใจ ได้ฟังเสียงวิทยุประชาชนไทยไหมของพรรคคอมมิวนิสต์
วิสุทธ ได้ฟัง เพราะคุณพ่อฟังอยู่
ใจ คือเวลาฟังวิทยุมีอิทธิพลกับความคิดของคุณไหม
วิสุทธ คุณพ่อฟังมานานแล้ว ผมเพิ่งเริ่มฟังตอนทำกิจกรรม ได้ฟังก็เกิดความคิดในบางด้าน ในระหว่างการทำกิจกรรมเราได้อ่านหนังสือของกุหลาบ สายประดิษฐ์
ใจ เรื่องอะไร
วิสุทธ ผมจำไม่ได้แล้วอ่านอยู่ 2 –3 เล่ม เป็นเรื่องทางทุนนิยม
เสียงผู้ชาย ขอถามเรื่องพรรคจุฬา –ประชาชน ผู้ที่มีบทบาทในพรรคขณะนั้นเป็นใคร
วิสุทธ ผู้มีบทบาทในพรรคตอนนั้นค่อนข้างจะปิดก็เห็นแต่คนเลขาธิการพรรค พี่ระวี หมอเสม เป็นเลขาธิการพรรคตอนนั้น
ชลธิชา ที่ค่อนจะปิดนั้นหมายความว่าอย่างไร
วิสุทธ ปิดลับ ตัวเลขาธิการเป็นตัวเปิด แต่คนที่อยู่เบื้องหลังมีใครบ้างผมก็ไม่รู้ พอทำงานไปได้ระยะหนึ่งถึงได้โอ เค คนที่นอกเหนือจากเลขาธิการก็มี คือคนอีกกลุ่มหนึ่ง
เสียงผู้ชาย พอจะจำได้ไหมว่ากลุ่มนี้เป็นใคร
วิสุทธ จำได้แค่บางคน
เสียงผู้ชาย มีใครบ้าง
วิสุทธ ต้องการชื่อหรือ
เสียงผู้ชาย ครับ ไม่เป็นไร
วิสุทธ ผมไม่แน่ใจ เพราะบางคนอยู่ในวงการธุรกิจตอนนี้ เลยคิดว่าจะไม่มีผลดีกับเขาถ้าเปิดเผยชื่อออกไป
เสียงผู้ชาย คนที่เป็นเลขา กรรมการพอจะจำชื่อได้ไหม ใครเป็นเลขา ใครเป็นฝ่ายวิชาการ
วิสุทธ ตอนนั้นเราก็รู้ว่าคนที่เป็นเลขาคือคนคนนี้ ฝ่ายวิชาการจำไม่ได้ตอนนั้น รู้ว่าเราทำงานฝ่ายหาทุน ฝ่ายหาทุนของนักศึกษาตอนนั้น คือ ขายน้ำ ขายหนังสือ พอมีงานทีก็มีหน้าที่หอบน้ำไปขาย หอบหนังสือไปขาย
เสียงผู้ชาย นโยบายของพรรคตอนนั้นที่หลัก ๆ พอจะจำได้ไหม
วิสุทธ ตอนนั้นผมทำงาน ผมแทบไม่สนใจนโยบายพรรคด้วยว่าเป็นอย่างไร เข้าไปทำด้วยความรู้สึกเราต้องการมากกว่า คุยถึงเรื่องสิ่งที่เราต้องการ
สุธาชัย ตอนนี้ข้อกล่าวหาข้อหนึ่งที่ปราบปรามและทำร้ายนักศึกษา คือ มี 2 ข้อหา คือ หมิ่นพระบรมเดชานุภาพ ข้อหาที่ 2 เป็นคอมมิวนิสต์ คุณวิสุทธคิดอย่างไรกับข้อหา 2 ข้อนี้ คิดว่าเป็นไปได้และเป็นจริงไหม ที่นักศึกษาจะหมิ่นสถาบันและเป็นคอมมิวนิสต์
วิสุทธ เรื่องคอมมิวนิสต์เป็นเรื่องที่ปิดกั้นไม่ได้เพราะเป็นเรื่องของความคิด อุดมการณ์ ปิดกั้นไม่ได้ที่จะให้คนคิดอย่างนั้นอย่างนี้ คนมีความเชื่อว่าสิ่งนั้นเป็นสิ่งที่ดี เป็นอุดมการณ์ที่ดี ที่รัฐไม่มีสิทธิ์ปิดกั้นเขา การปิดกั้นคือภาพที่เห็น เหตุการณ์ 6 ตุลา เพราะรัฐเข้าใจว่าคนส่วนหนึ่งเป็นคอมมิวนิสต์ ถึงเกิดปัญหาขึ้นมา ผมคิดว่านักศึกษาส่วนหนึ่งคิดไปในทำนองนั้นจริง คือ มีคนของพรรคคอมมิวนิสต์อยู่ในนั้นด้วยจริง แต่ก็ไม่ใช่เป็นเหตุที่รัฐจะมาใช้อ้างปราบขบวนการนักศึกษา นักศึกษาโดยส่วนมากก็ยังอาจจะไม่รู้เรื่องของพรรคคอมมิวนิสต์เลย ตัวผมเองก็ยังไม่รู้เรื่องพรรคคอมมิวนิสต์ เราเพียงแต่อ่านหนังสือและยอมรับความคิดบางอย่างในสิ่งที่เราได้อ่าน ในเรื่องของมาร์กซ์ ตอนนั้นศึกษาเรื่องมาร์กซ์มากกว่า เลนินเราก็ไม่ไปถึงตรงนั้น ศึกษาเรื่องของวิภาษวิธี วัตถุนิยมประวัติศาสตร์ และความจริงในเรื่องนี้ตอนสมัยนั้นเอง ก็มีการพูดคุยกันในกลุ่มคนทำกิจกรรม อาจจะมีการตั้งกลุ่มศึกษากันบ้าง ซึ่งไม่ใช่เรื่องที่ผิดที่คนจะศึกษา
ใจ ตอนนั้นคุณรู้จักคนที่ใกล้ชิดกับพรรคคอมมิวนิสต์ไหม
วิสุทธ ไม่รู้จักเลย
เสียงผู้หญิง (น่าจะเป็นอ.ชลธิรา) เรื่องการจัดหน่วยศึกษาและปรัชญาวัตถุนิยมวิภาษ วัตถุนิยมประวัติศาสตร์ เป็นหน่วยศึกษาที่จัดกันเองเป็นกลุ่มย่อย ๆ ที่จัดกันเอง มีรุ่นพี่หรือมีอาจารย์เข้ามานำการศึกษาด้วย
วิสุทธ ตอนนั้นผมยังไม่ได้เข้าไปร่วมศึกษา รู้ว่ามีการจัดศึกษาในลักษณะนี้ ผมเองยังไม่ได้เข้าไปร่วมด้วย เลยไม่รู้ว่ามีการจัดหน่วยอย่างไร ได้เห็น อ.แล บ้างบางครั้ง ได้ไปนั่งคุย
เสียงผู้หญิง นอกจาก อ.แล อาจารย์ในคณะวิศวะมีรู้จักบ้างไหม ที่เคลื่อนไหวความคิดที่ก้าวหน้า
วิสุทธ ก็มีแต่ไม่มากนัก
เสียงผู้หญิง รู้จักใช่ไหม แต่ไม่ประสงค์จะเปิดเผยชื่อ
วิสุทธ ก็ไม่เป็นปัญหา เช่น อ.ชาญชัย ที่จุฬา เป็นที่ปรึกษาชุมนุมสังคมที่วิศวะ วิศวะจุฬาเอง เติบโตด้วยชุมนุมสังคม ที่มาทำกิจกรรมที่เป็นเชิงก้าวหน้า ชุมนุมสังคมเกิดจากรุ่นพี่ตั้งแต่ปี 13–14 ที่สร้างชมรมขึ้นมา แล้วมีสมาชิกเพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ในปีหลัง ๆ อย่างคนที่ทำกิจกรรมมหาวิทยาลัยในตอนนั้น ส่วนหนึ่งมาจากชมรมสังคม ตอนนั้น อ.ชาญชัย เป็นที่ปรึกษาชมรมสังคมอยู่
เสียงผู้หญิง คุณวิสุทธเป็นสมาชิชมรมนี้ด้วย
วิสุทธ เปล่าครับ
เสียงผู้หญิง แต่ได้รับทราบว่าเขามีชมรมนี้ นอกจาก อ.ชาญชัย แล้วรู้จักใครไหมที่เคลื่อนไหวแนวทางนี้
วิสุทธ ไม่ครับ เพราะผมไม่ใช่สมาชิกชมรมสังคม
ใจ มีนักการเมืองบางคนหลัง 6 ตุลาตั้งข้อสังเกตว่า นักศึกษาไปยุ่งเรื่องการเมืองมากเกินไป ควรตั้งใจเรียนหนังสือ คุณวิสุทธเป็นนักศึกษาวิศวไปยุ่งเรื่องสังคมการเมือง อยากทราบว่าคุณวิสุทธมีความเห็นอย่างไรเกี่ยวกับบทบาทของนักศึกษา
วิสุทธ ผมคิดว่าตัวนักศึกษาเองก็คงต้องไม่ใช่แค่นักศึกษา แต่ในฐานะประชาชนคนหนึ่งก็ต้องหนีไม่พ้นการเมือง เพราะฉะนั้นนักศึกษาก็เป็นประชาชนคนหนึ่งอยู่ในสังคมก็ไม่พ้นการเมืองเหมือนกัน ในฐานะที่นักศึกษาได้เปรียบกับคนทั่วไป ได้เปรียบในเรื่องที่จะเรียนรู้ โอกาสที่จะเรียนรู้ตรงนั้นมีมากกว่าคนทั่วไปอยู่แล้ว เพราะฉะนั้นการที่เขามีโอกาสได้เรียนรู้มากกว่าคนทั่วไป สิ่งที่เขาได้เรียนรู้มาเป็นประโยชน์กับทางสังคมมากขึ้น การทำประโยชน์ให้กับสังคมก็มีหลายทางที่ทำได้ การทำกิจกรรมทั่วไปก็เป็นไปได้ กิจกรรมในสมัยนั้นก็สามารถแบ่งพวกได้ชัดเจน กิจกรรมที่ไร้สาระส่วนหนึ่งกับที่มีสาระส่วนหนึ่ง สมัยนั้นแบ่งค่อนข้างชัด เกิดเป็น 2 ขั้วขึ้นมา ขั้วหนึ่งมองอะไรขวาจัด นำเที่ยวตลอดไม่มีสาระอะไรมากกว่านั้น อีกขั้วก็มาทางด้านนี้เลย คิดว่าตอนนั้นแบ่งขั้วค่อนข้างชัดเจน
ใจ ตอนที่เป็นนิสิตจุฬา มีความเห็นเกี่ยวกับระบบโซตัสไหม
วิสุทธ บังเอิญผมเป็นคนค่อนข้างแอนตี้โซตัส ไม่ใช่จากการที่เข้ามาทำกิจกรรมครั้งนี้ แต่คิดตั้งแต่ยังไม่ได้ทำกิจกรรมด้วยซ้ำ คือ เป็นเรื่องที่ไม่ถูกต้องที่ใครจะบังคับใครสักคนให้ทำอะไร รุ่นพี่ไปบังคับรุ่นน้องผมว่าไม่ถูกต้อง มันเป็นสิทธิส่วนบุคคล ทำไมเข้ามาต้องผูกไทใส่แขนยาว มันร้อนจะตาย ผมไม่ได้แต่งฟอร์มตั้งแต่ปี
เสียงผู้หญิง อันนี้หมายความว่าคุณอยู่ในกลุ่มโซตัสด้วยหรือเปล่า ทันหรือไม่ เพราะกลุ่มต่อต้านโซตัสมีมาก่อนหน้านั้นแล้ว
วิสุทธ ตอนปี 18 ที่ผมเข้า วิศวะจุฬาเรื่องนี้ค่อนข้างจะหนักกว่าที่อื่นเรื่องโซตัส ในวิศวจุฬาจะมีสภาซีเนีย คณะอื่นผมเชื่อว่าไม่มีในจุฬา สภาซีเนียทำหน้าที่ที่จะดูแลนิสิตทั้งหมด วางระเบียบต่าง ๆ ออกมาใช้บังคับนิสิตทั้งหมด สภาซีเนียปี 18 ก็มี เนื่องจากกระแสตั้งแต่ 14 ตุลามาแล้วก็มีรุ่นพี่รหัส 03 ที่เริ่มก้าวหน้าขึ้นมาและลุกขึ้นมาเปลี่ยนแปลงคณะพอสมควร วงก็ใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ สภาซีเนียล้มไปในปี 18 เพราะฉะนั้นกฎเกณฑ์ต่าง ๆ ที่ถูกบังคับก็เลยคลายลงไป เรื่องการแต่งตัวตามฟอร์มก็เลยไม่ใช่ข้อบังคับอีกต่อไป แต่เป็นทางเลือก แต่งก็ได้ไม่แต่งก็ได้ แต่ก่อนหน้านั้นต้องแต่งแน่
ใจ ถ้าดูสถานการณ์ปัจจุบันในวิศวะจุฬา เป็นอย่างไรทราบไหม
วิสุทธ ผมก็ไม่ได้สัมผัสมาก มีความพยายามของรุ่นพี่เก่า ๆ ส่วนหนึ่งซึ่งได้เห็นปัญหาปัจจุบันที่คิดว่าเป็นปัญหาของทุกคณะ ทุกสถาบัน นักศึกษาสมัยใหม่มองแค่เพียงว่าฉันจะได้เงินเดือนเท่าไร เมื่อจบไป นี่เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นทุกสถาบัน ทางสมาคมศิษย์เก่าวิศวะก็มีบทบาทที่จะเข้าไปแก้ปัญหานี้บ้างเหมือนกัน คนที่ทำงานอยู่แล้วทำธุรกิจก็เห็นรุ่นน้องเป็นอย่างนี้ก็ไม่ประทับใจแน่ ๆ อยากให้เด็กที่จบออกมาจบมาด้วยความคิดที่ว่าอยากจะทำงานเพียงแค่หาเงินเท่านั้น อยากให้เด็กเรียนรู้หาประสบการณ์จากการทำงานมากกว่าทำงานเพื่อหาเงิน
ใจ ตอนที่คุณเข้าไปธรรมศาสตร์ 4 5 6 เข้าไปร่วมสะสมอาวุธก่อกบฎหรือเปล่า
วิสุทธ ผมไม่รู้จะก่อกบฎกับใครได้ ตรงนี้คิดว่าเป็นเรื่องของการบิดเบือนมากกว่า เพราะว่าผมคิดว่าขบวนการนักศึกษาคงไม่ไปทำอะไรท้าทายอย่างนั้น เพราะถ้าทำอย่างนั้นถือว่าเป็นเรื่องท้าทายเกินไป คงต้องมีปัญหาแน่ ๆ ถึงมีคนคิดจะทำ คงไม่ใช่เป็นเป้าหมายของขบวนการนักศึกษา
ใจ และเป้าหมายคืออะไรในครั้งนั้น
วิสุทธ เป้าหมายในครั้งนั้น คือ ขับไล่ถนอมเท่านั้นเอง เป้าหมายอยู่ที่ตรงนั้น ไม่ใช่เรื่องไปแตะตัวสถาบัน
เสียงผู้หญิง ตันติสุนทร นี่เป็นอะไรกับวนิดา
วิสุทธ วนิดาเป็นพี่สาว ลูกคุณลุง เป็นลูกพี่ลูกน้องกัน
เสียงผู้หญิง เป็นเครือญาติที่ใกล้ชิดกันไหม เมื่อกี่ได้ยินว่าคุณพ่อฟัง ส.ป.ท. ตระกูลทั้งครอบครัวสนใจความคิดก้าวหน้า
วิสุทธ ก็คงทำนองนั้น ทั้งคุณพ่อ คุณอา คุณอาเป็น สว.
เสียงผู้หญิง ปัจจุบันหรือ ที่ไหน
วิสุทธ ที่จังหวัดตาก คุณอาเป็นคนที่สนใจการเมืองมานานมาก คุณอาเป็นนักการเมืองสมัยแรก เมื่อจอมพลถนอมชวนให้ลงพรรค…….. หลังจากนั้นก็ลงมาตลอด
เสียงผู้หญิง เป็นไปได้ไหมที่จะวิเคราะห์ว่านักศึกษาจำนวนหนึ่ง ซึ่งในจำนวนนี้อาจจะมีคุณวิสุทธอยู่ด้วยนี่ได้รับอิทธิพลความคิดที่ก้าวหน้า มีการเคลื่อนไหวที่ก้าวหน้าในช่วงนั้นเพราะอิทธิพลทางครอบครัวด้วย
วิสุทธ ก็มีส่วน แต่คิดว่าเป็นส่วนน้อย เพราะเท่าที่สัมผัสเพื่อนๆหลายคนก็ไม่ใช่แบบผม
เสียงผู้หญิง ที่ถามเพราะคณะกรรมการพยายามที่จะสืบสร้างเหตุการณ์ประวัติศาสตร์เหตุการณ์ ขบวนการในช่วงนั้นก็เลยอยากดูรอบด้านว่าความตื่นตัวก้าวหน้าขนานใหญ่ ขบวนการนักศึกษา ประชาชนช่วงนั้นมันมีเหตุผลมาจากอะไรบ้าง
วิสุทธ ที่ผมก้าวหน้ามาจุดหนึ่งคิดว่า เป็นเพราะว่าสมัยเรียน ม.ศ. 4 5 เราก็เล่นมาตลอด คุณพ่อก็ไม่บังคับว่าต้องทำโน่นทำนี่ คุณพ่อก็ค่อนข้างปล่อยอิสระ พอสอบได้อยู่เตรียมคุณพ่อก็ปล่อยอิสระ เล่นกีฬา ทำกิจกรรมบ้างเล็ก ๆ น้อย ๆ พอเข้ามหาวิทยาลัยเข้าได้ คุณพ่อก็ถือว่าได้ทำในสิ่งที่เป็นภาระหน้าที่เราต้องทำอยู่แล้ว คือ เรียนจบ ม.ศ. 5 เข้ามหาวิทยาลัย คุณพ่อก็ไม่ได้มาบังคับกะเกณฑ์อะไรว่าต้องคิดอย่างนั้น คิดอย่างนี้ คิดว่าคุณพ่อเข้าใจว่าบังคับกันไม่ได้ ให้หนังสือเราอ่านถ้าเราสนใจ ผมก็งานอ่านงานของปรีดี เพราะคุณพ่อมีอยู่ อ่านมาสมัยก่อนมาทำกิจกรรม เพราะคุณพ่อ แคปปิตอลลิสก็มี
เสียงผู้หญิง ท่านสะสมหนังสือระดับอย่างนั้นด้วย แคปปิตอลลิสหมายถึงฉบับภาษาอังกฤษ หรือฉบับของคุณสุภา
วิสุทธ ฉบับของคุณสุภา ตั้งแต่รุ่นนั้น
เสียงผู้หญิง ก็หมายความว่าเป็นรุ่นอ่านอักษรสาส์น ขอโทษคุณพ่อชื่ออะไร
วิสุทธ ชื่อทวี คุณพ่อเองตั้งแต่สมัย 2490 ตอนนั้นคณะนิติศาสตร์เปิดคอร์สหนังสือพิมพ์ท่านก็ไปเรียน และกลายเป็นรุ่นเดียวกับคำสิงห์ ศรีนอก คำสิงห์ ศรีนอกก็รู้จักคุณพ่อ และในยุคนั้นพอดีคุณผิน บัวอ่อน ไปทำหนังสือพิมพ์ก็ชักชวนคุณพ่อไปเป็นบรรณาธิการ ตอนนั้นคุณพ่อไม่เอา เส้นทางความเป็นมาอาจจะต่างกับคนอื่นเขานิดหนึ่ง พอดีคุณพ่อก็เป็นคนที่สนใจการเมืองมา
เสียงผู้หญิง แสดงว่าคุณพ่อมีสายสัมพันธ์กับคุณผิน บัวอ่อนตั้งแต่ยุค 2490
วิสุทธ เพียงรู้จักเพราะเขามาทาบทามให้เป็นบรรณาธิการหนังสือพิมพ์
เสียงผู้หญิง แสดงว่าคุณพ่อต้องมีฝีมือดีด้วยในช่วงนั้น บทบาทของคุณพ่อในช่วงนั้นเป็นนักหนังสือพิมพ์
วิสุทธ ไม่หรอก พอดีไปเรียนหนังสือพิมพ์ที่จุฬา ได้รู้จักกับคน เช่น คำสิงห์ ศรีนอก ก็เลยเกิดการชักชวนขึ้นมา ตอนเรียน ม.ศ 4 5 เริ่มชีวิตไร้สาระมากขึ้น เริ่มหาคำตอบดีกว่าที่ว่า ตอนเช้าออกจากบ้านมาเรียนหนังสือ เล่นกีฬานิดหน่อย พอเสร็จกลับบ้าน ใช้ชีวิตส่วนใหญ่หลายมาเช่นนั้น มันไม่มีอะไรนอกเหนือไปกว่านี้อีกแล้วหรือชีวิต ก็เลยเริ่มหันมาทางกิจกรรม เริ่มแรกก็กิจกรรมทั่ว ๆ ไป จนกระทั่งเข้าสัมผัสกิจกรรมเกี่ยวกับด้านกิจกรรมก้าวหน้ามากขึ้น
เสียงผู้หญิง พอดีเขาบอกว่าหมดเวลาแล้ว จะสรุปท้ายสักนิดไหมว่าอยากจะเสนอให้เป็นบทเรียนของชาติหรือสังคมก็ได้ ของประชาชน เกี่ยงกับกรณี 6 ตุลา มีข้อสรุปที่ตกผลึกอะไรบ้าง หลังจากที่ผ่านมา 20 กว่าปี
วิสุทธ คิดว่ายังไม่ตกผลึก เพราะว่าคงมีเรื่องอีกเยอะ แล้วยังไม่เห็นทางแก้สังคมเลยตอนนี้ เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นใน 6 ตุลา เนื่องจากว่า อาจจะบอกว่าความคิด 2 ฝ่ายมาปะทะกันโดยบอกว่านักศึกษาอยู่ตรงกลาง เป็นความคิดที่ปะทะกันอยู่และนักศึกษาอยู่ตรงกลาง นักศึกษาก็ได้รับผลไปด้วย นักศึกษาส่วนหนึ่งรู้เรื่องและอีกส่วนหนึ่งไม่รู้เรื่องอะไรเลย และเป็นเหตุการณ์ที่บังคับนักศึกษาส่วนหนึ่งที่มีความคิดก้าวหน้าให้เข้าป่าไป ซึ่งเป็นทางเลือกที่ไม่ดีกับสังคมไทย เหตุการณ์สมัยนั้นก็ไม่มีทางเลือกอื่น เมื่อรัฐปิดทางเลือกทุกทาง ในสังคมบทเรียนที่ได้ คือ รัฐต้องเปิดทางเลือกให้ประชาชนมากขึ้น ในการที่จะมีสิทธิ์เลือกวิถีทางเขาเอง แทนที่จะปิดกั้นวิถีชีวิตของประชาชน รัฐควรทำตัวในลักษณะที่ว่าถอยห่างออกมา
เสียงผู้หญิง ขอบคุณมากค่ะ